Choroby zawodowe 2025 – pełna lista 26 schorzeń, zgłoszenie i odszkodowanie z ZUS. Sprawdź, co Ci się należy!

• Czym jest choroba zawodowa i jak ją rozpoznać? Definicja prawna
• Pełna lista chorób zawodowych w Polsce (2025) – czy Twoje schorzenie jest na liście?
• Jak zgłosić chorobę zawodową w 2025?
• Jak wygląda procedura stwierdzania choroby zawodowej? Krok po kroku
• Jakie świadczenia przysługują w razie uznania choroby zawodowej? Ile wynosi odszkodowanie z ZUS w 2025?
• Kto wypłaca świadczenia z tytułu choroby zawodowej?
• Czy choroba zawodowa zawsze oznacza koniec pracy? Niekoniecznie!
• Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czym jest choroba zawodowa i jak ją rozpoznać? Definicja prawna

Zgodnie z ustawą z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych:

Choroba zawodowa to choroba wymieniona w wykazie chorób zawodowych, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub w związku ze sposobem wykonywania pracy.

W praktyce oznacza to, że nie każda dolegliwość czy schorzenie nabyte podczas zatrudnienia zostanie automatycznie uznane za zawodowe. Musi ono znajdować się w wykazie i być jednoznacznie powiązane z warunkami pracy.

Pełna lista chorób zawodowych w Polsce (2025) – czy Twoje schorzenie jest na liście?

Poniżej znajdziesz pełny wykaz 26 jednostek chorobowych uznawanych za zawodowe w Polsce, obowiązujący w 2025 roku, wraz z przykładami zawodów szczególnie narażonych na ich wystąpienie. Sprawdź, czy Twoja dolegliwość kwalifikuje się do odszkodowania!

Źródło: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. nr 105, poz. 869, z późn. zm.).

Jak zgłosić chorobę zawodową w 2025?

Podejrzewasz, że Twoja praca wpływa negatywnie na zdrowie? Nie zwlekaj! Jak zgłosić chorobę zawodową w 2025 roku? Podejrzenie mogą zgłosić:

• Pracownik lub były pracownik – masz prawo zgłosić schorzenie nawet po zakończeniu stosunku pracy, jeśli objawy ujawniły się w okresie, w którym choroba ta jest uznawana za zawodową (tzw. okres narażenia).
• Pracodawca – ma obowiązek zgłoszenia podejrzenia, jeśli dowie się o takim przypadku u swojego pracownika.
• Lekarz – najczęściej lekarz medycyny pracy, który podczas badania profilaktycznego lub w związku z wystąpieniem objawów, stwierdzi podejrzenie choroby zawodowej.

Zgłoszenie kieruje się do państwowego inspektora sanitarnego właściwego dla miejsca, w którym praca powodująca narażenie na czynniki szkodliwe była wykonywana, lub ostatniego miejsca zatrudnienia, w którym te objawy wystąpiły.

Jak wygląda procedura stwierdzania choroby zawodowej? Krok po kroku

Po zgłoszeniu podejrzenia, proces potwierdzenia choroby zawodowej jest wieloetapowy. Niezbędna jest ścisła współpraca z instytucjami takimi jak Sanepid i jednostki medycyny pracy.

1. Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej: Skieruj je do państwowego inspektora sanitarnego (Sanepid).
2. Wszczęcie postępowania wyjaśniającego: Sanepid przeprowadza wywiad zawodowy, analizuje warunki pracy, zbiera niezbędne dokumenty.
3. Badania diagnostyczne: Wnioskodawca jest kierowany na specjalistyczne badania do jednostki medycyny pracy (np. instytutu badawczego w dziedzinie medycyny pracy lub kliniki chorób zawodowych).
4. Orzeczenie lekarskie: Po zakończeniu badań lekarz orzecznik medycyny pracy wydaje orzeczenie, w którym stwierdza lub wyklucza chorobę zawodową.
5. Decyzja inspektora sanitarnego: Na podstawie zebranych dowodów i orzeczenia lekarskiego, inspektor sanitarny wydaje oficjalną decyzję administracyjną o uznaniu lub odrzuceniu choroby zawodowej.

Jakie świadczenia przysługują w razie uznania choroby zawodowej? Ile wynosi odszkodowanie z ZUS w 2025?

Jeśli choroba zawodowa zostanie oficjalnie potwierdzona, jako osoba ubezpieczona zyskujesz prawo do szeregu świadczeń z ZUS (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych) i innych instytucji.

Oto kluczowe formy wsparcia finansowego i pomocowego:

• Jednorazowe odszkodowanie z ZUS: Przysługuje za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Ile wynosi odszkodowanie z ZUS w 2025 roku? Na lipiec 2025 r. kwota ta to 1133 zł za 1% uszczerbku.
• Renta z tytułu niezdolności do pracy: Jeśli choroba zawodowa znacząco ogranicza lub całkowicie wyklucza Twoją zdolność do pracy, możesz ubiegać się o rentę za chorobę zawodową.
• Dodatek pielęgnacyjny: Przysługuje, jeśli chory wymaga stałej opieki innej osoby.
• Rehabilitacja: Finansowana przez ZUS lub PFRON (Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych), mająca na celu powrót do zdrowia i sprawności.
• Dofinansowanie przekwalifikowania zawodowego: Jeśli choroba uniemożliwia wykonywanie dotychczasowego zawodu, możliwe jest wsparcie w zdobyciu nowych kwalifikacji.

Kto wypłaca świadczenia z tytułu choroby zawodowej?

Świadczenia z tytułu choroby zawodowej, takie jak jednorazowe odszkodowanie czy renta, wypłaca bezpośrednio Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). W przeciwieństwie do niektórych świadczeń wynikających z wypadków przy pracy (gdzie pracodawca może być zobowiązany do wypłaty pierwszych dni zasiłku chorobowego), w przypadku chorób zawodowych cały ciężar finansowy świadczeń z ubezpieczenia społecznego spoczywa na ZUS. Oczywiście, pracodawca ma swoje obowiązki wynikające z prawa pracy, w tym zapewnienie bezpiecznych warunków i, w razie potrzeby, przeniesienie pracownika na inne stanowisko.

Polecamy: Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Czy choroba zawodowa zawsze oznacza koniec pracy? Niekoniecznie!

Diagnoza choroby zawodowej nie zawsze musi oznaczać koniec aktywności zawodowej. W wielu przypadkach, zwłaszcza chorób przewlekłych, które nie wykluczają możliwości podjęcia innego zawodu, możliwe są rozwiązania takie jak:

• Zmiana stanowiska: W obrębie tego samego zakładu pracy, na mniej szkodliwe.
• Przekwalifikowanie zawodowe: Zdobycie nowych umiejętności i zawodu w branży nieszkodliwej dla zdrowia.
• Podjęcie pracy w środowisku nieszkodliwym: Nawet w innym zakładzie, w bezpiecznych warunkach.

Choroby zawodowe to temat niezwykle istotny dla tysięcy pracowników w Polsce – zarówno tych aktywnych zawodowo, jak i tych, którzy zakończyli już pracę. Znajomość wykazu, procedury zgłaszania i praw, jakie przysługują po stwierdzeniu choroby zawodowej, może mieć ogromne znaczenie w sytuacji, gdy zdrowie zostaje narażone przez długotrwałą ekspozycję na czynniki szkodliwe w miejscu pracy. Pamiętaj, aby reagować szybko i korzystać z przysługujących Ci praw!

Sprawdź: Czy Twoja dolegliwość może być chorobą zawodową? Nie czekaj – zgłoś się do lekarza medycyny pracy lub skontaktuj się z inspektoratem sanitarnym w celu wyjaśnienia.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

1. Czy choroba zawodowa musi być na liście, żeby ją uznać?

Tak. Zgodnie z polskim prawem, choroba musi być wymieniona w oficjalnym wykazie, aby mogła zostać uznana za zawodową.

2. Ile czasu mam na zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej po zakończeniu pracy?

Okres, w którym objawy choroby muszą się ujawnić, aby mogła być ona uznana za zawodową, jest różny dla poszczególnych chorób i jest określony w rozporządzeniu (np. dla pylicy płuc to 3 lata od ustania narażenia, dla niektórych nowotworów nawet 40 lat). Zawsze warto sprawdzić to w przepisach lub skonsultować się ze specjalistą medycyny pracy.

3. Czy odszkodowanie z ZUS za chorobę zawodową to jednorazowa wypłata?

Tak, jednorazowe odszkodowanie jest wypłacane jednorazowo za stwierdzony uszczerbek na zdrowiu. Jeśli jednak choroba spowoduje długotrwałą niezdolność do pracy, przysługuje również renta z tytułu niezdolności do pracy, wypłacana cyklicznie.

4. Czy pracodawca może mnie zwolnić po stwierdzeniu choroby zawodowej?

Pracodawca nie może zwolnić pracownika z powodu stwierdzenia u niego choroby zawodowej. Jest to niezgodne z prawem i może skutkować roszczeniami pracownika. W takiej sytuacji pracodawca ma obowiązek przenieść pracownika na inne stanowisko, jeśli dotychczasowe jest dla niego szkodliwe, lub dostosować warunki pracy.

5. Czy choroby psychiczne mogą być uznane za chorobę zawodową? Czy stres to choroba zawodowa?

Bezpośrednio lista 26 chorób nie wymienia chorób psychicznych jako odrębnej kategorii, jednak niektóre schorzenia psychiczne (np. wypalenie zawodowe, stres pourazowy) mogą być uznane za choroby zawodowe, jeśli spełniają kryteria ogólne i są jednoznacznie powiązane ze szkodliwymi czynnikami w środowisku pracy oraz mieszczą się w kategorii "innych chorób uznanych indywidualnie" (pkt 26) lub są następstwem innych chorób zawodowych/wypadków przy pracy. Wymaga to jednak szczegółowej analizy i dokumentacji. Sam stres, bez konsekwencji zdrowotnych i bez związku z konkretnym czynnikiem szkodliwym, nie jest chorobą zawodową.